Zwiększa ryzyko raka odbytu, wątroby, jelita grubego. Kluczowy czynnik
Nowotwór zapisany w genach? Utarło się przekonanie, że rak to choroba, na której pojawienie się nie mamy wpływu. Rzeczywiście tak jest w przypadku wielu pacjentów, jednak coraz częściej mówi się też o tym, że decydującą rolę mogą ogrywać takie czynniki jak używki, dieta, aktywność fizyczna czy środowisko, w którym żyjemy.
Do najczęściej występujących nowotworów wśród mężczyzn należy rak prostaty, a wśród kobiet – rak piersi. Kolejne miejsca pod względem zachorowalności u obu płci zajmują nowotwory płuc i jelita grubego.
- W Polsce umieralność ogółem z powodu wszystkich nowotworów zmniejsza się zarówno wśród mężczyzn, jak i wśród kobiet. Największy spadek umieralności, czyli liczby zgonów w przeliczeniu na 100 tysięcy mieszkańców obserwujemy w przypadku raka płuca u mężczyzn - wyjaśniała w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Joanna Didkowska, kierownik Krajowego Rejestru Nowotworów.
- Pozostałe nowotwory mężczyzn charakteryzują się stabilizacją współczynników umieralności. Niestety wyjątkiem jest rak gruczołu krokowego, gdzie od około dekady trwa wzrost umieralności. Wśród kobiet niestety trzy najczęstsze nowotwory: rak piersi, rak płuca i rak trzonu macicy, mają rosnącą tendencję umieralności - dodaje ekspertka.
1. To kluczowe kancerogeny
Niewątpliwie znaczna część zachorowań na nowotwory jest uwarunkowana predyspozycjami genetycznymi - na to nie mamy wpływu. Szacuje się, że ok. 10-15 proc. chorób nowotworowych jest związane z obecnością wadliwej mutacji w genach.
Jednak eksperci podkreślają, że jest wiele czynników, które możemy zmienić, a które mogą zdecydowanie ograniczyć ryzyko rozwoju raka. Wśród kluczowych kancerogenów wymienia się m.in. palenie papierosów, nadużywanie alkoholu i nadmiar przetworzonej żywności.
WHO szacuje, że palenie papierosów, zarówno czynne, jak i bierne przyczynia się do jednej czwartej wszystkich zgonów nowotworowych. Drugim najsilniejszym czynnikiem zwiększającym ryzyko raka jest otyłość. Lekarze wymieniają kilkanaście rodzajów nowotworów, które mogą być wywołane nadmiarem tkanki tłuszczowej i przewlekłym stanem zapalnych, na liście są m.in. rak jelita grubego, piersi, nerki i żołądka.
Do grupy pierwszej kancerogenów Międzynarodowa Agencję Badań nad Rakiem zaliczyła też alkohol. To jeden z czynników ryzyka nowotworów jamy ustnej, przełyku, gardła, jelita grubego, odbytnicy, wątroby i raka piersi. Tu stanowisko ekspertów jest jednoznaczne - nie ma bezpiecznej dawki alkoholu dla naszego organizmu.
2. Dzięki szczepieniom można wyeliminować ten typ nowotworów
Kolejnym ważnym czynnikiem ograniczającym ryzyko zachorowania - przede wszystkim na raka szyjki macicy - jest wprowadzenie powszechnych szczepień przeciwko HPV zarówno dla dziewcząt, jak i chłopców, przed rozpoczęciem aktywności seksualnej.
Przykład Australii, gdzie takie szczepienia w połączeniu z badaniami przesiewowymi są prowadzone od dekady, pokazuje, że przynosi to radykalne zmiany. Władze Australii szacują, że za 5 lat wyeliminują zachorowania na ten typ nowotworów. W Polsce w 2020 r. wykryto 3 tys. 862 zachorowań na raka szyjki macicy, a 2 tys.137 kobiet zmarło z jego powodu.
Eksperci dodają, że zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego może powodować też raka w obrębie głowy i szyi, krtani, prącia, warg sromowych czy odbytu.
